1. Het belang van sociale participatie en netwerkvorming
Het is heel moeilijk om te integreren, functioneren, je thuis te voelen en kansen te creëren als je geen sociaal netwerk hebt. Hoe breder en diverser je netwerk, hoe meer kansen tot zelfontplooiing, integratie en participatie. Om je weg te vinden en te groeien is ‘wat’ je precies kent in een nieuwe samenleving soms minder belangrijk dan ‘wie’ je kent. De vierde pijler kan kortom een cruciale rol spelen in het uitbouwen van een ‘gevoel van erbij horen’ binnen het integratietraject van individuen.
Diversiteit is een realiteit, en de samenleving wordt steeds diverser. Ook in Brugge neemt de etnisch-culturele diversiteit snel toe, met meer dan duizend nieuwkomers per jaar. Contact tussen nieuwkomers en de ontvangende samenleving heeft niet alleen voordelen voor nieuwkomers, ook voor de ontvangende samenleving is dit contact immers verrijkend. Door in te zetten op wederzijdse contacten, kan een samenleving gecreëerd worden waarin iedereen zich thuis voelt, zowel nieuwkomers als personen die hier al langer wonen. In die zin kan dit participatietraject ook voor heel wat Bruggelingen en Brugse organisaties een eerste kennismaking zijn met divers Brugge. Het biedt ook voor hen kansen om werkingen open te stellen, bruggen te bouwen en een diverser publiek te bereiken.
2. Doelgroep
Niet alle nieuwkomers zijn verplicht om een inburgeringstraject te volgen. In 2019 was 15,1 procent van alle nieuwkomers of 170 personen, vooral mensen van buiten de EU, verplicht. 75,6 procent of 853 personen had het recht om het traject vrijwillig op te nemen (Agentschap Binnenlands Bestuur, 2020b). 234 van hen deden dit ook. De verwachting leeft dat heel wat rechthebbenden in de toekomst zullen afhaken, omdat het inburgeringstraject betalend zal worden.
Bovendien zullen niet alleen veel vrijwillige inburgeraars afhaken omwille van de kostprijs, maar zullen personen die werken of studeren ook vrijgesteld worden van de vierde pijler. Daardoor zou het aantal mensen dat jaarlijks zou deelnemen aan de vierde pijler in Brugge volgens een schatting van het Agentschap Integratie & Inburgering rond de 50 à 80 liggen, al is dit op vandaag moeilijk te voorspellen.
3. Kader en structuur
Het Agentschap Integratie & Inburgering is regisseur van het inburgeringsbeleid in Vlaanderen. Zij organiseren dan ook de eerste drie pijlers, maar omdat ‘samenleven in diversiteit’ vooral op het lokale niveau gebeurt, delen zij deze regiefunctie voor de vierde pijler met het lokaal bestuur.
Enerzijds is er de vraag naar participatie- en netwerkactiviteiten van de inburgeraar. Anderzijds is er het lokale aanbod dat wordt ontsloten voor deze specifieke doelgroep.
Het Agentschap Integratie & Inburgering neemt de regiefunctie aan de vraagzijde op, waarbij de centrale rol is weggelegd voor de trajectbegeleiders. Zij zijn verantwoordelijk voor het opstellen van het inburgeringscontract en het opvolgen van het inburgeringstraject.
Het aanbod van participatie- en netwerkactiviteiten, wordt geregisseerd door het lokaal bestuur. In de praktijk wordt deze taak opgenomen door de dienst diversiteit. Volgende taken vallen hierbij onder de regie-opdracht:
1. Een visie uitwerken over de aanpak van de vierde pijler in Brugge
Door een duidelijke visie te ontwikkelen, kan de dienst alle partners op eenzelfde lijn krijgen. In de conceptnota– ‘hertekening inburgeringsbeleid, invulling vierde pijler inburgering in Brugge’ – wordt uitgebreid toegelicht hoe Stad Brugge aan deze opdracht tegemoet zal komen en hoe dit aanbod structureel verankerd zal worden in onze stad (zie bijlage 1).
2. Aanbod in kaart brengen
Vlaanderen schuift de regie voor de vierde pijler door naar de lokale besturen omdat hier de kennis van de lokale realiteit geworteld is. Op basis van de participatieve doelstelling selecteert de dienst Diversiteit potentiële aanbodverstrekkers binnen de stad en probeert hen enthousiast te maken om als aanbodverstrekker mee te stappen in de vierde pijler.
Het lokaal bestuur brengt dus het aanbod voor de inburgeraar in kaart en ondersteunt de lokale partners die een passende projectwerking hebben. De dienst diversiteit heeft, behalve het ruime oefenkansen NL, zelf geen aanbod. Samenwerking met expertise-organisaties is dan ook de beste optie: zij beschikken over projectspecifieke kennis en vaardigheden om nieuwkomers te engageren in buddyprojecten en/of vrijwilligerswerk. Daarenboven kunnen zij instaan voor de dagdagelijkse opvolging en zorg die essentieel is in het welslagen van dergelijke projecten.
3. Aanbodverstrekkers ondersteunen
Het lokaal bestuur is het aanspreekpunt voor de aanbodverstrekkers. Er zal jaarlijks een intervisieoverleg georganiseerd worden, maar ook daarbuiten kunnen aanbodverstrekkers met hun vragen of bezorgdheden terecht bij de diversiteitsdienst. Verder zal de dienst in samenwerking met het Agentschap Integratie & Inburgering vormingen aanbieden om aanbodverstrekkers te versterken, bijvoorbeeld om hun werking toegankelijker te maken.
4. Het aanbod overzichtelijk maken voor de trajectbegeleiders en inburgeraars
Om de trajectbegeleiders in staat te stellen het best passende aanbod te vinden voor elke inburgeraar, maakt het lokaal bestuur een helder overzicht van de aanbodverstrekkers. Deze informatie wordt verzameld in een ‘menukaart’ of catalogus die regelmatig wordt bijgewerkt, bij voorkeur online en offline. Hoe zo’n catalogus er zou kunnen uitzien, moet verder verkend worden met het Agentschap Integratie & Inburgering. Een mogelijke piste is om het aanbod ook bekend te maken op de website van de stad, om het zo ook open te stellen voor nieuwkomers die niet in een inburgeringstraject zitten. Ook zij kunnen hier immers baat bij hebben.
5. Overleg organiseren tussen de verschillende partners
Het lokaal bestuur neemt het initiatief om overleg te organiseren tussen de verschillende partners. Er wordt intervisie georganiseerd tussen het lokaal bestuur, de aanbodverstrekkers, het Agentschap Integratie & Inburgering, de trajectbegeleiders, het OCMW en eventuele intergemeentelijke partners. Zij komen één keer per jaar of ad hoc indien nodig samen om ervaringen uit te wisselen en vragen en bezorgdheden te delen. Bovendien leren de partners elkaar zo kennen, wat kan bijdragen aan een vlottere doorverwijzing.
De stuurgroep gaat vervolgens aan de slag met de input uit de intervisiegroep. In de stuurgroep zitten enkel de partners met een regiefunctie, namelijk het lokaal bestuur en het Agentschap Integratie & Inburgering.
4. Partners
Van aanbodverstrekkers wordt verwacht dat zij inburgeraars welkom heten in hun organisatie en wederzijdse ontmoetingen faciliteren. Voor organisaties voor wie nieuwkomers altijd al een belangrijke doelgroep waren, zal dit evident zijn. Andere organisaties zullen mogelijks extra inspanningen moeten leveren op vlak van drempelverlaging, cultuursensitiviteit, enzovoort. Zij zullen hierbij ondersteund worden door het lokaal bestuur en/of het Agentschap Integratie & Inburgering. Verder is het de taak van de aanbodverstrekkers om aan de hand van het registratieformulier bij te houden hoeveel uren inburgeraars bij hen participeerden.
5. Proeftuin 4You
Ter voorbereiding van de vierde pijler lopen er tussen januari 2021 en juni 2022 26 proeftuinen verspreid over 55 steden en gemeenten. Stad Brugge koos er in haar proeftuin ‘4You’ voor om te focussen op vrijwilligerswerk. In samenwerking met Refu Interim worden nieuwkomers in de stad toegeleid naar vrijwilligerswerk. Wanneer de vierde pijler effectief van start zal gaan, is het echter de bedoeling dat inburgeraars uit verschillende soorten trajecten, en dus niet enkel vrijwilligerswerk, zullen kunnen kiezen.
We zetten we ook in op buddywerk (via project Compagnons) en oefenkansen Nederlands (via Praattafels, Mozaïek, Parlangi…). In een later stadium mikken we eveneens op kennismakingsstages (binnen het lokaal bestuur) en evalueren we alternatieve mogelijkheden die al dan niet intergemeentelijk kunnen worden mee opgenomen.
1. Sterke resultaten 4You
Het project 4You kende, ondanks corona waarbij heel wat evenementen werden geannuleerd, alvast een erg positief verloop in 2021. Een paar veelbelovende cijfers:
2. projectverlenging
In juni 2022 loopt dit project af. AMIF deed echter een oproep om de lopende projecten te verlengen tot 31/12/2022 (zie bijlage 3). Voor de verlenging kan een bijkomende subsidie worden aangevraagd van maximum 1/3de van de reeds goedgekeurde subsidie. Als lokaal bestuur wordt terug een cofinanciering gevraagd van 50% en wensen we dit graag verder te verankeren binnen het vierdepijlerverhaal.
We stellen voor om in te tekenen op deze projectverlenging. Enerzijds stellen we vast dat er vanuit organisaties een grote vraag is naar (verdere) samenwerking met Refu Interim. Samenwerking verloopt erg vlot en de inzet van inburgeraars binnen het vrijwilligerswerk heeft evenzeer positieve gevolgen naar het meer inzetten op diversiteit binnen de Brugse werkingen. Anderzijds biedt deze verlening ook kansen om – na de coronaperiode – het aanbod nog verder te af te stemmen op de toekomstige implementatie van de 4de pijler. Het zorgt bovendien voor een continuïteit tussen de uitvoering in kader van proeftuin en de toekomstige duurzame verankering.
De subsidie voor de duurtijd van de verlenging (juni tem december 2022) bedraagt maximaal 6.699.96 euro. We stellen voor om de subsidie als uitgave te bestemmen voor Refu-Interim zodat zij de uitvoering van het project 4You kunnen continueren tot eind dit jaar.
Aan het bestuur wordt goedkeuring gevraagd om de ontvangst te voorzien via herziening meerjarenplan 2022 en 2023.
De uitgave kan via IKA (budgetverschuiving BI090200) voorzien worden op Actie SA0090, rekening 64900000 (nominatieve toelage):
Stad Brugge ontvangt aan de start van de verlenging van het project (in 2022) een voorschot t.b.v. 60% op de toegewezen projectmiddelen. Bij einde van het project (2023) ontvangt Stad Brugge de resterende 40% van de toegewezen projectmiddelen.
6. Planning en tijdspad
Wanneer de exacte startdatum van de 4de pijler bekend is, zullen de potentiële aanbodverstrekkers uitgenodigd worden voor een infomoment. We mikken hiervoor op juni 2022. Hierin zal de vierde pijler worden toegelicht en zal aan de aanwezigen gevraagd worden om na te denken over of en hoe zij een participatie- en netwerktraject zouden kunnen organiseren binnen hun organisatie. In de maanden hierna zal verder overleg georganiseerd worden met alle potentiële aanbodverstrekkers, afzonderlijk of in clusters, om het aanbod op punt te stellen.
Om het haalbaar te houden, opteren we om ons bij de opstart te beperken tot het eigen stedelijk aanbod oefenkansen Nederlands en partnerschappen met een aantal expertise-organisaties. Vanuit de proeftuin werken we verder samen met Refu Interim en ook het buddyproject Compagnons van FMDO is hierbij een meerwaarde.
Vanuit opgedane ervaringen en voortschrijdende inzichten kunnen we dan – op basis van het profiel van de inburgeraar – systematisch uitbreiden naar andere potentiële aanbodverstrekkers. Ook intergemeentelijke samenwerking kan op termijn eventueel een interessante piste zijn. Omdat niet elke gemeente een eigen integratiebeleid of -dienst heeft, zullen er zich ook inburgeraars in Brugge aanmelden voor de vierde pijler, die niet in Brugge wonen. Door aanbod uit de buurgemeenten op te nemen in het keuzemenu, wordt de kans groter dat inburgeraars een aanbod op maat vinden in hun buurt. Inburgeren doe je immers best zo dicht mogelijk bij huis.
7. Nieuw beleid vraagt investering
Het nieuwe inburgeringsbeleid van Vlaanderen heeft gevolgen voor de lokale besturen. Dit nieuwe beleid was echter niet gekend bij de opmaak van het meerjarenplan 2020 – 2025. Hierdoor kon er op vlak van budgettaire of personele middelen niet worden geanticipeerd. Om dit nieuwe beleid in uitvoering te brengen zijn daarom investeringen nodig. Enerzijds om het aanbod van Refu Interim (4You) en FMDO (Compagnons) te verankeren binnen onze stad, anderzijds om de verbinding tussen vraag en aanbod vlot te organiseren. We denken hierbij onder meer aan een overkoepelend vormingsaanbod en de inzet van een halftijdse medewerker die inburgeraars in de praktijk toe kan leiden tot de juiste organisatie.
De Vlaamse overheid geeft aan ondersteuning te willen voorzien voor het lokaal bestuur maar het is op dit moment nog onduidelijk hoeveel middelen (vermoedelijk 50% cofinanciering) en wanneer het subsidievoorstel er zou aankomen.
Er wordt akte genomen van de aanpak en het aanbod vierde pijler inburgering.
Van zodra dit verder kan worden geconcretiseerd, wordt dit ter goedkeuring aan het college voorgelegd.
De gemeenteraad keurt de verlenging ESF-project 4You tot eind 2022 goed.
De IKA (budgetverschuiving) voor een bedrag van 6.699,96 euro wordt goedgekeurd zoals voorgesteld in de financiële informatie.